“ระบบภาษีไทยในปัจจุบัน: ปัญหา ความเข้าใจผิด และทางออกเพื่ออนาคตที่ยั่งยืน”

ระบบภาษีถือเป็นเครื่องมือสำคัญในการสร้างรายได้ให้กับรัฐ เพื่อใช้ในการพัฒนาประเทศและสวัสดิการประชาชน แต่ในประเทศไทยช่วงหลายปีที่ผ่านมา ระบบภาษีกลับกลายเป็นเรื่องที่สร้างความสับสน และบางครั้งยังเป็นอุปสรรคต่อการเติบโตของเศรษฐกิจ โดยเฉพาะกับกลุ่มคนทำงานอิสระ ธุรกิจขนาดเล็ก และผู้มีรายได้น้อย

ปัญหาหลักของระบบภาษีไทยในปัจจุบัน

1. ความเหลื่อมล้ำทางภาษี

แม้ว่าประเทศไทยจะมีระบบ “ภาษีก้าวหน้า” คือ ยิ่งรายได้สูง ยิ่งเสียภาษีมาก แต่ในความเป็นจริง กลุ่มคนที่มีรายได้สูงมากกลับสามารถ ลดหย่อนภาษีได้จำนวนมาก ผ่านการวางแผนภาษีหรือใช้สิทธิประโยชน์ต่าง ๆ ขณะที่กลุ่มคนรายได้น้อยไม่มีช่องทางลดหย่อนได้เท่าเทียม

ตัวอย่าง: ผู้มีรายได้สูงสามารถหักค่าใช้จ่ายจากการลงทุน ซื้อกองทุน หรือบริจาคได้เกินครึ่งของภาษีที่ควรจ่าย ขณะที่พนักงานเงินเดือนหรือคนค้าขายขนาดเล็กทำไม่ได้

2. ความเข้าใจผิดและความรู้ภาษีต่ำ

คนจำนวนมาก ไม่เข้าใจว่าต้องยื่นภาษีหรือเสียภาษีเมื่อไหร่ โดยเฉพาะกลุ่มฟรีแลนซ์ ขายของออนไลน์ หรือคนที่มีรายได้ไม่ประจำ จึงทำให้เกิดปัญหา ไม่ยื่นภาษี หรือยื่นผิด จนโดนปรับย้อนหลัง

ตัวอย่าง: ฟรีแลนซ์ที่มีรายได้เกิน 150,000 บาท/ปี แต่ไม่รู้ว่าต้องยื่นภาษีเพราะไม่มีสลิปเงินเดือน

3. ระบบออนไลน์ที่ยังไม่ครอบคลุม

แม้ว่าเราจะสามารถ ยื่นภาษีออนไลน์ผ่าน e-Filing ได้แล้ว แต่ระบบของกรมสรรพากรยัง ขาดการบูรณาการข้อมูล กับหน่วยงานอื่น เช่น สปสช. หรือกรมพัฒนาธุรกิจการค้า ส่งผลให้ผู้เสียภาษีต้องกรอกข้อมูลเองซ้ำซ้อน

4. ฐานภาษีแคบ – คนจ่ายภาษีน้อยกว่าที่ควร

จากข้อมูลของกรมสรรพากร พบว่า คนที่ “มีหน้าที่ต้องเสียภาษี” จริง ๆ ในประเทศมีไม่ถึง 20% ของประชากรทั้งหมด ทำให้ฐานรายได้ของรัฐไม่มั่นคง และต้องพึ่งภาษีทางอ้อม (เช่น VAT) ซึ่งกระทบคนจนมากที่สุด

แนวทางแก้ไขที่เป็นไปได้

1. พัฒนาแพลตฟอร์มภาษีให้ใช้งานง่ายและเป็นมิตร

ปรับปรุง e-Filing ให้มี คำอธิบายที่เข้าใจง่าย
มีระบบ เตือนอัตโนมัติ สำหรับคนที่มีรายได้จากแหล่งอื่น (เช่น ผ่าน PromptPay หรือระบบบัญชีธนาคาร)
บูรณาการข้อมูลรายได้จากทุกภาคส่วน เช่น สลิปเงินเดือน, การจ่ายค่าจ้าง, การโอนเงินจากแพลตฟอร์มออนไลน์ ฯลฯ

2. ส่งเสริมการศึกษาภาษีตั้งแต่ระดับมัธยม

เพิ่มเนื้อหาวิชา “ภาษีและวางแผนการเงินส่วนบุคคล” ในหลักสูตร
จัดทำคลิปวิดีโอสั้นๆ ให้ความรู้ เช่น “ใครต้องยื่นภาษี?”, “ลดหย่อนอะไรได้บ้าง?”, “ไม่ยื่นภาษีผิดไหม?”

3. ลดความเหลื่อมล้ำในการลดหย่อน

ปรับลดเพดานของสิทธิประโยชน์สำหรับรายได้สูง
เพิ่ม ค่าลดหย่อนมาตรฐาน สำหรับคนที่มีรายได้ต่ำ
จัดระบบ คืนภาษีแบบอัตโนมัติ สำหรับกลุ่มรายได้ต่ำที่เสียภาษีล่วงหน้า (เช่น พนักงานหักภาษี ณ ที่จ่ายเกิน)

4. ขยายฐานภาษีอย่างเป็นธรรม

ใช้ระบบ “ข้อมูลการใช้จ่ายและโอนเงิน” เพื่อประเมินรายได้กลุ่มนอกระบบ
กระตุ้นให้ผู้ประกอบการรายย่อยเข้าสู่ระบบภาษี โดย ให้สิทธิประโยชน์ในปีแรก เช่น ลดภาษี 50%, ฟรีค่าปรับย้อนหลัง

บทสรุป

ระบบภาษีไทยจำเป็นต้องปรับตัวให้ทันโลกยุคดิจิทัล และลดความเหลื่อมล้ำที่สะสมมานาน การทำให้ประชาชนเข้าใจภาษีมากขึ้น เข้าถึงระบบได้ง่าย และรู้สึกว่า “ภาษีที่จ่ายไปมีความหมาย” จะช่วยสร้างระบบที่โปร่งใส ยั่งยืน และเป็นธรรมยิ่งขึ้น